ELKE DAG EEN BEETJE SCHOOLWERK
Zittend in een vierkant bakje op een roestig gammel auto-onderstel waarop een oude Puch-motor is gemonteerd, razen we in ijltempo rakelings langs de grazende koeien. Verontrust door het onstabiele gerammel van het bakje kijk ik tersluiks naar het gezicht van mijn jonge bestuurder die er rustig nog een beetje gaspedaalwerk aan toevoegt. ‘Eh, denk je dat dit goed komt?’ roep ik wat vertwijfeld. ‘Ja natuurlijk!’, hoor ik van onderuit zijn helm. ‘O, dan is het goed’. Ik probeer wat nonchalant in het krappe houten tweepersoons bakje te gaan zitten en roep – een beetje te luid – dat het geweldig is.
Maar dat ik het vooral doodeng vind, zeg ik er niet bij. Dan, na een paar weggetjes angstzweet wegwissen, besluit ik deze controleloze rit in de handen van mijn kleinkind te leggen. Angst verandert direct in kinderlijk spannend plezier.
En zo biedt elke dag wel de mogelijkheid om jezelf een beetje te kunnen bijschaven.
Een paar dagen geleden was er hier langs de kant van de weg een jonge kalkoen door iemand uit de auto gezet. Het beestje liep steeds langs mijn hek en wilde kennelijk naar binnen. Over de weg heen, met wat graan in mijn hand, kwam het schuwe diertje eindelijk naar me toe. Tot…een van onze kleine poesjes wild achter de kalkoen aan ging rennen. Kans verkeken, kalkoen verdwenen. Na een tijdje weer opnieuw geprobeerd, en ja…daar kon de kalkoen toch nog door het hek heen naar binnen worden geloodst terwijl mijn kleindochter hem zachtjes verder het bos in lokte met graantjes. Maar net op dat moment klonk het snerpende geluid van een niets vermoedende kettingzaag. Mijn schoonzoon besloot wat hout te zagen. Ik heb de kalkoen niet meer gezien daarna. Geduldig steeds weer loslaten wat er gebeurt.
Leren loslaten en leren verliezen. Ongelooflijk moeilijk. Maar als we niet op de proef worden gesteld door kalm te reageren op zaken die ons tegenzitten, zouden we met een stevige grootheidswaanzin rondlopen. We moeten schoolwerk doen om te kunnen oefenen in nederige wijsheid die voorbij ons beperkte denken ligt; we moeten schoolwerk doen om ons hoofd zacht te houden en daarin de rust te bewaren.
Bij mensen die de macht naar zich toetrekken zie je daarentegen dat negatieve proces zich wel voltrekken. Nogal wat politieke leiders lijden aan een vanzelfsprekende grootsheid omdat ze nooit geleerd hebben een toontje lager te zingen, nooit geleerd hebben om te verliezen vanuit de stille wijsheid om een integer leiderschap te ontwikkelen. Geld en macht is hen naar het hoofd gestegen, en daar richt zich het hele denken op.
Leiderschap vanuit integriteit, of noem het zelfs spiritualiteit, is iets waar we in de wereld met z’n allen op zitten te wachten.
Eigenlijk zouden er universele kwaliteitseisen opgesteld moeten worden voor het leiderschap. Over welke vaardigheden moet een wijs regeerder beschikken naast dat hij staatkundig onderlegd moet zijn? Wat is diplomatie? Hoe innerlijk wijs is de leider zelf? Allemaal zaken misschien waar de aanstaande leider (vrouw of man) van tevoren in afzondering met en bij zichzelf moet leren leven. Helemaal niet vreemd wanneer je de verhalen van Tsjwang Tse erop naslaat. En meer dan de helft van de 81 teksten van LaoTse gaat immers over wat echt wijs leiderschap is.
Een paar citaten: een wijze leider accepteert alle vernederingen, waardoor de zwakheid overwint; een leider kiest voor het innerlijk en niet voor het uiterlijk; een wijze leider kiest niet uit eigenbelang en kent ook geen zakelijke belangen; een leider strijdt niet, daarom kan niets met hem strijden; een leider is zachtmoedig en ziet mogelijkheden voor iedereen zowel klein als groot; hij volgt de weg van de hemel en niet zijn eigen weg; de kern van een wijze leider is dat hij zich in stilte aan de wereld geeft en is als een moeder voor zijn kinderen.
En eerlijk gezegd… een beetje voelde ik dat ook toen ik vanmiddag naast mijn grote bestuurder op de rokende wankele Puch-mobiel zat. Ik durfde te geloven dat hij wijs was omdat hij zo zachtmoedig en kalm bleef. En daardoor kon ik, wijs van de weeromstuit, mij weer aan hem overgeven. Toch mooi, hoe een jongmens mij dat die dag leerde. Elke dag een beetje schoolwerk…